MỘT CUỐN SÁCH RẤT QUÝ
Cầm trên tay cuốn “”CHẾ LAN VIÊN di cảo thơ” do Nhà văn Vũ Thị Thường, vợ ông, góp nhặt và tuyển chọn, NXB Hội Nhà Văn ấn hành, tôi lập tức nhớ đến những bài thơ của Chế Lan Viên mà tôi đã đã đọc, đã thích, đã phát cuồng…thời tuổi trẻ. Và tiết lộ một chút mà quên nỗi ngượng ngùng rằng thơ Chế Lan Viên đã đem đến cho tôi một mối tình, một cuộc đờà cho đến bây giờ, tôi vẫn nhớ như in, đọc lên vẫn thổn thức. ( Người đàn ông ấy rấ yêu tôi nhưng anh chỉ là một người làm khoa học, không biết làm cách nào để đến gần đành chép bài thơ của ông Chế Lan Viên rồi đặt trên bàn làm việc của tôi ở Sofia):
ĐÊM TÀN
Ta cùng Nàng nhìn nhau không tiếng nói
Sợ lời than lay đổ cả đêm sâu
Đôi hơi thở tìm nhau trong bóng tối
Đôi linh hồn chìm đắm bể U Sầu
“- Chiêm nương ơi, cười lên đi, em hỡi!
Cho lòng anh quên một phút buồn lo!
Nhìn chi em chân trời xa vòi vọi
Nhớ chi em sầu hận nước Chàm ta?
Này, em trông một vì sao đang rụng
Hãy nghiêng mình mà tránh đi, nghe em!
Chắc có lẽ linh hồn ta lay động Khi vội vàng trở lại nước non Chiêm”
Lời chưa dứt, bóng đêm đà vụt biến!
Tình chưa nồng, đã sắp phải phôi pha!
Trên trần gian vầng ô kia đã đến
Gỡ hồn Nàng ra khỏi mảnh hồn ta!
Hay bài: CHÙM NHỎ THƠ YÊU
Anh cách em như đất liền xa cách bể
Nửa đêm sâu nằm lắng sóng phương em
Em thân thuộc sao thành xa lạ thế
Sắp gặp em rồi, sóng lại đẩy xa thêm
Anh không ngủ.
Phải vì em đang nhớ
Một trời sao rực cháy giữa đôi ta
Em nhắm mắt cho lòng anh lặng gió
Cho trời sao yên rụng một đêm hoa.
Hay bài khác: (tôi không nhớ tên)
“Em đi, như chiều đi/ Gọi chim vườn bay hết/ Em về, tựa mai về/ Rừng non xanh lộc biếc/ Em ở, trời trưa ở/ Nắng sáng màu xanh che/ Tình em như sao khuya/ Rải hạt vàng chi chít/ Sợ gì chim bay đi/ Mang bóng chiều bay hết/ Tình ta như lộc biếc/ Gọi ban mai lại về/ Dù nắng trưa không ở/ Ta vẫn còn sao khuya/ Hạnh phúc trên đầu ta/ Mọc sao vàng chi chít/ Mai, hoa em lại về…”.
Bài khác nữa: “Anh tặng em yêu chùm hoa sắc trắng/ Như khi yêu, anh yêu đỏ hoa hồng/ Tuổi năm mươi lòng yêu như lửa đỏ/ Nhưng bên ngoài vẫn cứ trắng như không”. …
Nhiều lắm, không kể hết được. Thơ ông đã làm tên ông rực sáng trên thi đàn Việt nam. Tái bản nhiều lần. Nhiều người còn giữ được những cuốn thơ của ông in thời bao cấp, giờ coi như báu vật. Nhưng hôm nay, lúc này trên tay tôi là cuốn Di cảo thơ của ông còn thơm mùi mực, mùi giấy. Vừa phát hành. Nộp lưu chiểu Quý 4.2023.
Cuốn này bao gồm Ba tập Di cảo thơ I, II, III được NXB Thuận Hoá xuất bản năm 1992, 1994,1996 và đến nay sau 27 năm được NXB Hội Nhà văn cho in chung thành một quyển. Chúng ta đã từng biết đến một Chế Lan Viên nhà thơ lớn với một thế giới “trường thơ loạn”: “kinh dị, thần bí, bế tắc của thời Điêu tàn trước CMTT, rất mê đắm. Sau đó, ngoài những bài thơ tình là những bài thơ có khuynh hướng sử thi, chính luận, triết lý, thời sự khiến chúng ta bái phục sự thông minh và tài hoa của ông. Và cuối cùng là những suy tư cá nhân trong sự phức tạp, đa diện của đời sống con người thì chúng ta hiểu, người nổi tiếng như ông đã sống với những trăn trở khôn cùng như thế nà Tôi rất thích những câu gạch đầu dòng của Nhà thơ, ( trong những cuốn sổ tay/ nháp CẦM TAY 3): – Thành đá thì dễ – Thành người thì khó. – Suy nghĩ sâu sắc rất dễ – Xúc động sâu sắc rất khó. Những câu như thế giúp tôi trưởng thành hơn ngay cả khi tóc đầu tôi đã bạc. Nhưng muốn hiểu hơn nữa về Thơ và về những suy tư trăn trở đó của con người như Chế Lan Viên bạn có thể tìm đến cuốn DI CẢO THƠ 456 trang, gần 500 bài ( hoặc đã hoàn chỉnh, hoặc còn ở dạng phác thảo) bạn sẽ biết thêm nhiều điều mới mẻ. Xin đưa ở đây 1 bài (Ai, Tôi?) trang 89 trong tập Di Cảo ấy AI ?TÔI! Mậu Thân, 2000 người xuống đồng bằng Chỉ một đêm còn sống sót có 30 Ai chịu trách nhiệm về cái chết 2000 người đó ? Tôi ! Tôi! Tôi– người viết những câu thơ cổ võ Ca tụng người không tiếc mạng mình trong mọi lúc xung phong Một trong ba mươi người khi ở mặt trận về sau mười năm Ngồi bán quán trên đường nuôi đàn con nhỏ Quán treo huân chương đầy, mọi cỡ, Chả Huân chương nào nuôi được người lính cũ! Ai chịu trách nhiệm vậy? Lại chính tôi! Người lính cần một câu thơ giải đáp về đời Tôi ú ớ! Người ấy nhắc những câu thơ tôi làm Mà tôi xấu hổ! Tôi chưa có câu thơ nào hôm nay giúp người ấy nuôi đàn con nhỏ Giữa buồn tủi chua cay vẫn có thể cười!… (bài này vợ nhà thơ đã rút trong sổ tay Thơ, tập 5)
Ps: Một trong những người con của ông là Phan Thị Vàng Anh, nhà văn với nhiều tác phẩm văn học với các hình thức truyện ngắn, tản văn, thơ tất cả đều hút hồn người đọc.
(Nhà văn Trần Thị Trường)
