Trong năm 2020 này, toàn thế giới kỷ niệm 250 năm ngày sinh của nhà soạn nhạc thiên tài Ludwig van Beethoven (1770-1827) với nhiều hoạt động ý nghĩa diễn ra khắp mọi nơi. Hòa cùng không khí đó, Omega Plus Books xuất bản tác phẩm Beethoven: âm nhạc và cuộc đời của nhà âm nhạc học người Mỹ – Lewis Lockwood.
Ludwig van Beethoven là một nhà soạn nhạc cổ điển người Đức. Ông là một hình tượng âm nhạc quan trọng và có thể được coi là người mở đường từ thời kỳ âm nhạc cổ điển chuyển sang thời kỳ âm nhạc lãng mạn. Beethoven được khắp nơi công nhận là một trong những nhà soạn nhạc vĩ đại nhất, nổi tiếng nhất và có ảnh hưởng tới rất nhiều những nhà soạn nhạc, nhạc sĩ, và khán giả về sau này.
Cuốn sách Beethoven: âm nhạc và cuộc đời là một nỗ lực của tác giả nhằm khắc họa Beethoven với tư cách một con người và một nghệ sĩ, tập trung chủ yếu vào âm nhạc nhưng cũng chú trọng đến cuộc đời, sự nghiệp và hoàn cảnh của ông. Mục tiêu của tác phẩm là trình bày cuộc đời ông chủ yếu qua hành trình của một nhà soạn nhạc. Những độc giả quan tâm nhiều hơn đến cuộc đời Beethoven sẽ được đọc các chương đề cập đến tác phẩm và thể loại; những độc giả chủ yếu hứng thú với âm nhạc cũng sẽ được băng qua cây cầu dẫn đến tiểu sử cuộc đời ông.
Đối với những độc giả đặc biệt quan tâm đến bối cảnh lịch sử, chính trị và văn hóa của thời Beethoven – một châu Âu hỗn loạn thời Cách mạng Pháp, Triều đại Khủng bố, những năm chiến tranh trước và trong triều đại Napoleon, và bước ngoặt lớn của bánh xe lịch sử mang tới cuộc Cách mạng Công nghiệp và Thời kỳ Lãng mạn – cũng sẽ có cơ hội tiếp cận các tác phẩm của Beethoven vừa như sự phản chiếu những ảnh hưởng bên ngoài vừa như sản phẩm giàu tưởng tượng của một trí óc âm nhạc dồi dào thiên phú.
BỐ CỤC CUỐN SÁCH:
Các chương đầu nêu lên vấn đề đặc biệt mà Beethoven phải đối mặt khi còn là một nghệ sĩ trẻ tuổi tài năng ngộ ra rằng những người cùng thời đã hy vọng ông sẽ trở thành một “Mozart thứ hai”, vai trò mà không chỉ những người thầy và nhà bảo trợ am tường chỉ định cho ông mà chính ông cũng tự nguyện gánh vác trong những năm đầu sự nghiệp. Khó khăn Beethoven trẻ tuổi gặp phải khi là một cá nhân độc đáo nổi loạn và khi chấp nhận số phận như là người kế tục chính của Mozart – tấm gương chói sáng từng tồn tại trong âm nhạc – là khía cạnh quan trọng trong sự phát triển ban đầu của Beethoven, đóng vai trò trong suốt sự nghiệp của ông theo những cách khác nhau.
Các chương sau, có phần tương tự, cho ta thấy Beethoven trong những năm cuối đời, với những thành tựu to lớn ở phía sau, giờ đây đang vượt qua cơn khủng hoảng tìm kiếm con đường nghệ thuật mới mẻ khác để tiếp bước, vươn trở lại vài thế hệ và tìm tòi ra các hình mẫu mới trong âm nhạc của Handel và đặc biệt là của Bach.
CUỐN SÁCH NÀY SO VỚI CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU HIỆN NAY VỀ BEETHOVEN:
Sách về Beethoven trên thế giới có thể nói đã có vô cùng nhiều, nhưng thường ở hai dạng:
Dạng 1: sách thiên về tiểu sử, hướng tới đối tượng độc giả không có chuyên môn về âm nhạc.
Dạng 2: sách đề cập đến các tác phẩm (có thể là toàn tập, hoặc viết theo mỗi thể loại như Sonata, hoặc Giao hưởng…) trong đó có những phân tích kỹ càng về các vấn đề học thuật: dành cho những người chơi nhạc, nhà nghiên cứu, người chỉ huy hoặc sáng tác…
Có nhiều người đọc sách tiểu sử lại mong muốn biết thêm nhiều thông tin hơn về các sáng tác của ông. Còn giới chơi nhạc nói chung đôi khi lại chưa liên kết được các tác phẩm mà họ đang chơi với bối cảnh ra đời của tác phẩm đó, dẫn đến việc xử lý tác phẩm chưa “chạm” tới trái tim người nghe.
Còn tác phẩm Beethoven: âm nhạc và cuộc đời là cuốn sách có thể dung hòa giữa cả hai dạng đối tượng trên.
NHẬN XÉT CHUYÊN GIA:
“Dưới góc nhìn của một người làm chuyên môn, tôi rất mừng vì cuốn sách này chắc chắn sẽ làm thỏa mãn rất nhiều câu hỏi của những người trong nghề, của các học sinh, sinh viên âm nhạc. Nhưng dưới góc nhìn của người hiệu đính cuốn sách, tôi không khỏi lo lắng. Trong vô vàn đầu sách dành cho các khán giả phổ thông quan tâm tới văn hóa nghệ thuật, liệu một cuốn sách như Beethoven: Âm nhạc và cuộc đời có quá tham vọng không?
Cuối cùng, khi đặt mình ở vị trí một người đọc, trực tiếp đọc cuốn sách này từ trang đầu tới trang cuối, tôi đã tìm thấy cho mình một nguồn cảm hứng nồng nhiệt và mới mẻ. Tôi mong tác phẩm giá trị này được giới thiệu đến bạn đọc Việt càng sớm càng tốt. Có lẽ cảm xúc bột phát ấy đến từ sự sống động đáng ngạc nhiên trong cách Lockwood phác họa về cuộc đời và tác phẩm của Beethoven.
Hiếm có một cuốn sách nào về Beethoven được viết với một cái đầu lạnh. Tình yêu cuồng tín của công chúng và của chính các tác giả dành cho Beethoven đã khiến cho rất nhiều cuốn tiểu sử về ông trở thành tập hợp những huyền thoại được thêu dệt. Lockwood đã làm được một điều khó khăn, đó là dù không hề giấu diếm lòng tôn kính của bản thân dành cho Beethoven, ông chứng tỏ sự công minh của mình với những bằng chứng thuyết phục từ hoàn cảnh lịch sử, xã hội tới các tư liệu quý giá như các lá thư, bản thảo tổng phổ của Beethoven… Kết quả là những trang tiểu sử sống động, hơn nữa – tuy có thể sẽ gây thất vọng với những người hâm mộ cuồng nhiệt – lại chân thực và “người” hơn so với một Beethoven “thánh” bao lâu nay đã quá quen thuộc với chúng ta. “ – TRANG TRỊNH – Nghệ sĩ Piano, Nhà giáo dục âm nhạc
“Cuốn sách này sẽ đưa chúng ta đắm chìm trong những cung bậc âm thanh qua các thời kỳ cuộc đời người nhạc sĩ được phác họa chân thực và chi tiết. Những kiệt tác của Beethoven được phân tích hết sức kỹ càng. Bên cạnh đó, tôi rất ấn tượng khi đọc những bức thư mà nhạc sĩ gửi cho mọi người, như lá thư viết cho Tiến sĩ Joseph Wilhelm Freiherr von Schaden ở Augsburg khi mong muốn được chấp nhận lời xin lỗi kèm theo xin gia hạn món nợ. Hay là thư Beethoven viết cho người bạn từ thuở ấu thơ với những cảm xúc đặc biệt sâu sắc.
[…] Tôi hy vọng và tin tưởng sâu sắc rằng, khi được ra mắt tại Việt Nam, cuốn sách này sẽ làm dấy lên một làn sóng yêu nhạc cổ điển mạnh mẽ. Khi nhịp sống tất bật dễ cuốn con người đi nhanh hơn, nói nhanh hơn, làm nhanh hơ thì chính những cuốn sách giá trị như thế này sẽ khiến chúng ta có cơ hội đi chậm lại, thở và chiêm nghiệm sâu hơn. Tâm hồn từ đó sẽ tỏa ngát hương như những đóa hoa.” – Tiến sĩ, nghệ sĩ Cello ĐINH HOÀI XUÂN
